Publiekslezing (aansluitend: Geert Buelens interviewt Bas Heijne)

8 september 2010, 20.00-22.00 uur Academiegebouw, Domplein 29, Universiteit Utrecht De publiekslezing waarmee Bas Heijne zijn verblijf als gastschrijver aan de Universiteit Utrecht begint, zal – evenals de drie discussiebijeenkomsten die later in het najaar volgen – gaan over de stand van zaken in Nederland, de stand van zaken in de kunst, en de relatie tussen die twee. “Holland may not be the most exciting place to live, but at least it doesn’t breed nightmares,” meent het hoofdpersonage in de roman Disgrace van J.M. Coetzee. Bas Heijne heeft deze uitspraak gekozen als motto van zijn essaybundel Het verloren land (2003). En niet om de uitspraak te onderschrijven. Integendeel: dit idee over Nederland – dat niet alleen bij Coetzee’s romanpersonage bestaat maar ook bij veel Nederlanders zelf – moet inmiddels drastisch worden bijgesteld. Wat is er toch aan de hand met ons land? Waar komt de permanente onvrede vandaan waarvan onze samenleving de afgelopen jaren doordrongen is geraakt? Wat betekent het om Nederlander te zijn, en waarom is dat opeens zo’n belangrijke vraag geworden? Behalve in de maatschappij zijn er ook in de kunst verschuivingen gaande. De betekenis van veel traditionele manieren van verbeelden – zoals bijvoorbeeld het genre van de roman – wordt openlijk in twijfel getrokken en er zou behoefte zijn aan een ‘nieuw engagement’ van de kunst. Welke rol speelt kunst in de samenleving, en welke rol zou zij moeten spelen? In zijn lezing zal Bas Heijne zijn publiek op een prikkelende en onderhoudende manier aan het nadenken zetten over een aantal hete hangijzers rondom het thema ‘De verbeelding van Nederland’. Aansluitend zal hij worden geïnterviewd door prof. dr. Geert Buelens, hoogleraar Moderne Nederlandse letterkunde aan de Universiteit Utrecht. Geert Buelens Geert Buelens (1971) is dichter, essayist en hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde aan de Universiteit Utrecht. Van de handelseditie van zijn proefschrift, Van Ostaijen tot heden, verscheen in 2008 een derde, geactualiseerde druk. Het boek werd onder meer bekroond met de Vlaamse Cultuurprijs voor Essay en Kritiek. Voorts ontving hij onder meer de Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs voor zijn poëziedebuut Het is uit 2001, en de ABN-AMRO Prijs voor Beste Non-Fictieboek voor Europa Europa! Over de dichters van de Grote Oorlog (2008). Sinds mei 2005 is hij aangesteld als hoogleraar in Utrecht. Op dit moment is hij daar ook Departementshoofd Nederlands. Hij is bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Stellenbosch (Zuid-Afrika) en is columnist voor Le Soir en De Standaard. In die laatste krant verscheen eind 2009 zijn in België veelbesproken essay ‘Tot de vierde macht. Waarom de mediacrisis een gevaar vormt voor de democratie’. Onder meer hiervoor ontving hij in mei 2010 de 60ste Arkprijs van het Vrije Woord. Aanmelden Wilt u deze lezing bijwonen? Stuur dan een mail naar cfh@uu.nl met als onderwerp ‘aanmelding lezing Bas Heijne’ en vermeld daarin uw naam, mailadres en telefoonnummer. Het programma voor deze editie van Writers in Residence ziet er als volgt uit:

Thema: ‘De verbeelding van Nederland’

“Nederland is af”, dat was in de jaren ’90 van de 20ste eeuw onze eigen versie van Francis Fukuyama’s fameuze einde van de geschiedenis. Maar de huidige realiteit is een heel andere. Politieke moorden, een aanslag op het Koningshuis, zinloos geweld, vergroving en polarisering van het publieke debat, traditionele politieke partijen in crisis: Nederland lijkt op drift en het spoor kwijt. Hoe is dat zo gekomen en wie zijn we geworden? Wat betekent het om Nederlander te zijn? Wat is de relatie tussen een individu en zijn omgeving? Waarom is ‘kleur’ en identiteit ineens weer zo belangrijk? Dergelijke vragen rondom het thema ‘De verbeelding van Nederland’ staan centraal in het gastschrijverschap van Bas Heijne aan de Universiteit Utrecht. Tegelijk zal het thema aanleiding zijn om een andere belangrijke kwestie te bespreken: de relatie tussen kunst en samenleving. Zowel in de wereld van de kunst als in de maatschappij zijn er discussies over het belang dat een samenleving aan kunst zou moeten hechten. Bovendien is er sprake van een verschuiving in de cultuur (de Italiaanse schrijver Alessandro Baricco spreekt van een “mutatie”) waardoor de betekenis van veel traditionele manieren van verbeelden – zoals bijvoorbeeld het genre van de roman – openlijk in twijfel wordt getrokken. Heijne pleit voor een kunst die zich nadrukkelijk met de realiteit inlaat, zonder in een plat engagement te vervallen. De ’taak’ van de kunst is in zijn visie om de realiteit met verbeelding te onderzoeken. Op de verschillende aspecten van het thema ‘De verbeelding van Nederland’ gaat Heijne dieper in tijdens een publiekslezing op 8 september en in een reeks discussiebijeenkomsten met onder andere de schrijvers Arnon Grunberg, Ian Buruma en David Van Reybrouck en diverse jonge cabaretiers en theatermakers. Daarnaast verzorgt hij in samenwerking met de opleiding Nederlands van de Universiteit Utrecht demasterclass ‘Ik en de wereld’, over het essay, waarvoor studenten uit alle vakgebieden zich kunnen aanmelden.