Publiekslezing Eric Jorink: ‘De marges van een klassieker: Newtons Principia (1689) gelezen door de anti-Spinozist en amateur-wetenschapper Adriaen Verwer’

Isaac Newtons Philosophiae Naturalis Principia Mathematica (1689) wordt gezien als een mijlpaal in de geschiedenis van de moderne natuurwetenschap. Maar Newtons collega’s waren lang niet allemaal meteen enthousiast. Een amateur-wetenschapper, Adriaen Verwer (1655-1717), wist Newtons revolutionaire inzichten wél op waarde te schatten. Dat blijkt uit de opmerkingen waarmee Verwer de marges van zijn exemplaar van Newtons boek volschreef. Verwers kanttekeningen zijn voor iedereen te bekijken op de website Annotated Books Online, die talrijke boeken met bijzondere leessporen toegankelijk maakt. Op 7 juni geeft Eric Jorink (Huygens ING) er een lezing over aan de Universiteit Utrecht. In zijn Philosophiae Naturalis Principia Mathematica (1689) formuleerde Newton onder meer de wet van de zwaartekracht. Toch was het boek bij verschijning geen onmiddellijk succes – Christiaan Huygens geloofde bijvoorbeeld niets van de centrale stelling. Een van de eersten die in de Republiek het boek las was de amateur-wetenschapper en -filosoof Adriaen Verwer (1655-1717), een gezworen vijand van Benedictus Spinoza. In de nieuwe filosofie van Spinoza zag Verwer een gevaarlijke vorm van atheïsme, en in Newtons Principia zag hij een bevestiging van zijn eigen theologische inzichten en een goed wapen tegen Spinoza’s ideeën. Wetenschappelijke revolutie als eerste erkend door amateurs Mede dankzij de opmerkingen die Verwer in de kantlijn van zijn exemplaar van de Principia kriebelde, en die nu toegankelijk worden gemaakt via Annotated Books Online, krijgen we zicht op de fascinerende intellectuele cultuur van de 17e eeuw. Het spannende aan Verwers aantekeningen is dat hij al zo snel na het verschijnen van Newtons Principia met de inhoud ervan aan de slag ging. Hij deed dat samen met een groepje andere amateurs. Terwijl de gevestigde orde veel sceptischer was over Newtons ideeën, werd de wetenschappelijke vernieuwing dus in eerste instantie erkend door een groep buiten de wetenschap. Annotated Books Online Aan de hand van Verwers aantekeningen illustreert de lezing op 7 juni voor een breed publiek welke verrassingen er in oude boeken verborgen zitten, en hoe je die met behulp van Annotated Books Online kunt ontdekken. De lezing is een initiatief van het NWO-project Annotated Books Online, het universitaire onderzoeksfocusgebied Cultures & Identities en de Universiteitsbibliotheek Utrecht. Het NWO-project Annotated Books Online biedt een online platform voor onderzoek en onderwijs op het gebied van de vroegmoderne geschiedenis van het lezen. Op deze website kunnen onderzoekers boeken met bijzondere leessporen raadplegen en verrijken met nieuwe onderzoeksgegevens. Met behulp van innovatieve software kunnen zij niet alleen de notities van oude lezers vergelijken, maar deze ook bewerken en digitaal beschikbaar maken en vertalen. De website is opgezet door de Utrechtse wetenschappers prof. dr. Arnoud Visser en prof. dr. Els Stronks, in samenwerking met partners in Amsterdam, Gent, Londen, Princeton en York. www.annotatedbooksonline.com Eric Jorink is als onderzoeker verbonden aan het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis (KNAW) en als visiting professor aan het Courtauld Institute of Art, University of London. Hij werkt thans aan de afronding van de biografie van Johannes Swammerdam (1637-1680). Eerder publiceerde hij onder meer samen met Ad Maas (eds) Newton and the Netherlands. How Isaac Newton was fashioned in the Dutch Republic (2012). Toegang: gratis Aanmelden: niet nodig Borrel na afloop. Evenement: Publiekslezing Eric Jorink: ‘De marges van een klassieker: Newtons Principia (1689) gelezen door de anti-Spinozist Adriaen Verwer’ Datum: 7 juni 2013 Tijd: 16:15 tot 17:30 Locatie: Universiteitsbibliotheek Binnenstad Zaal: Eetkamer