Juli congresmaand

Tegenwoordig zit het hele jaar vol met wetenschappelijke congressen, maar in juli is het traditioneel extra druk op dat terrein. Ik ben zelf twee keer weggeweest, naar Leuven en naar Alicante. Het nieuwe jaar is al wel weer volop aan de gang, maar hier volgt toch een kort verslagje. Het geeft een beeld van waar medioneerlandici zoal komen. Van 8 tot 12 juli vond in Leuven de twaalfde Cardiff Conference on the Theory and Practice of Translation in the Middle Ages plaats (zie http://ghum.kuleuven.be/lectio/mt2013). Die congressenreeks heet zo, omdat hij is opgezet vanuit de universiteit van Cardiff. Het thema was dit jaar: Translation and Authority – Authorities in Translation. De organisatoren hadden mij gevraagd om een keynote lecture te geven over een Middelnederlands onderwerp. Dat komt bij internationale congressen nauwelijks voor (Nederlands is in de middeleeuwen veel minder belangrijk dan Latijn of Frans en in de moderne tijd domineert het Engels, ook als onderwerp) en ik bewonderde de andere geplande keynote sprekers allemaal enorm. Ik heb dus – zij het met knikkende knieën – graag ja gezegd. In mijn lezing vroeg ik mij af of je kunt vaststellen wat er met de autoriteit van een Latijnse tekst gebeurt als die in het Nederlands wordt vertaald. Heeft de Nederlandse vertaling eenzelfde autoriteit of een kleinere? En waar is die autoriteit eigenlijk op gebaseerd: op de inhoud, de auteur, de taal, …? Dit soort vragen is wel eerder gesteld, maar ik heb geprobeerd ze te beantwoorden door uitspraken van vertalers te combineren met een analyse van de manier waarop handschriften met vertalingen er uit zien. Bij mijn weten was dat nog nooit gedaan en in Leuven riep het in elk geval heel veel reacties op. Van die reacties heb ik zelf heel veel geleerd en ik vond het opmerkelijk en verheugend om te merken hoeveel belangstelling er in het buitenland is voor Middelnederlands. Ik ben erg bevestigd in mijn overtuiging dat neerlandici de grens over moeten omdat ze ook in internationale context echt wat te zeggen hebben. Van 23 tot 26 juli vond in Alicante het twintigste colloquium plaats van de International Reynard Society. Een groot deel van mijn onderzoek heeft de Reynaerttraditie als onderwerp, ik ben bijna vanaf de oprichting lid van die club en ik ben er ook President van geweest. Ik moest er dus wel zijn. Tevoren had ik wel aarzelingen want het aantal aanmeldingen was vrij laag en veel oudgedienden zouden niet komen. En veel lezingen waren in het Spaans of Catalaans en die talen spreek in niet. Ik vroeg me dus af wat ik er te zoeken had. Dat bleek mee te vallen. Veel van de mensen die er waren, waren nieuwkomers, niet alleen in de Society maar ook in het onderzoek. Ze waren allemaal behalve jong ook slim, enthousiast, ijverig en al onwaarschijnlijk deskundig. Ik had dat niveau echt niet toen ik hun leeftijd had. Ik heb dus opnieuw veel geleerd en heb veel van de nieuwkomers een steuntje in de rug kunnen geven, want doordat ik al zo lang meedraai overzie ik het terrein van de dierenverhalen wel beter dan zij. De studie van de middeleeuwse Europese dierenverhalen is nooit heel wijd verspreid geweest. Alicante wekt de verwachting dat de onderzoekstraditie nog wel een tijdje wordt voortgezet. Tenminste … als een deel van deze jonge mensen een vaste baan verwerft. Ik heb ook zelf gesproken. Ik had een ‘dure’ titel (‘Spatial Representations of Social Conflict in the Middle Dutch Van den vos Reynaerde’) maar heb eigenlijk niets nieuws verteld. Mijn hoofddoel was reclame te maken voor de editie met Engelse vertaling van die tekst die gemaakt is door André Bouwman, Bart Besamusca en Thea Summerfield en die gratis elektronisch beschikbaar is (http://www.oapen.org/home). En dat is wel gelukt. Ik kreeg naderhand van een stel congresgangers de opmerking dat Van den vos Reynaerde inderdaad een heel interessante tekst was en die editie erg bruikbaar. Dus als we de grens overgaan is het fijn als we iets hebben om ‘uit te delen’. De belangstelling daarvoor is er echt. Paul Wackers