Wie waagde zich nog aan het omstreden beeld? Woord, beeld en religie in vroegmodern Europa

In Illustrated Religious Texts in the North of Europe, 1500-1800 (Ashgate 2014) beschrijven twaalf (religie)historici, letterkundigen en kunsthistorici, gespecialiseerd in de cultuur van de Nederlanden, Engeland en/of Duitsland, hoe woord, beeld en religie na de Reformatie in West-Europa een explosieve mix vormden. De bundel komt voort uit een internationaal congres uit 2012 en een VNC-project (NWO/FWO) over de geïllustreerde religieuze literatuur uit de Nederlanden, waaraan Els Stronks en Feike Dietz in de periode 2008-2012 met collega’s van de Katholieke Universiteit Leuven werkten. De twaalf bijdragen laten zien hoe protestanten het wantrouwen jegens het religieuze beeld – dat gelovigen kon vervoeren en misleiden – aanwakkerden om het verschil met de rijke katholieke beeldcultuur concreet en absoluut te maken. Maar dat wantrouwen tegen religieuze beelden leidde niet het einde van die katholieke cultuur, want protestanten verzonnen manieren om onder hun eigen bezwaren uit te komen, juist omdat afbeeldingen zo geschikt waren om religieuze gevoelens te bespelen. En katholieken herijkten hun bestaande praktijken om zich te verweren tegen protestantse bezwaren. Groepen gelovigen keken daarbij vooral naar elkaar, om te kijken wie wat durfde te doen. Er was sprake van (ongeschreven) regulering, maar ook van een voortdurende uitwisseling van beeldmateriaal (van motieven, maar ook van fysieke objecten zoals houtblokken en kopergravures) over religieuze en geografische grenzen heen. De geïllustreerde religieuze teksten tonen een wereld waarin het vertrouwen in het eigen geloof en de bewondering voor andermans erfgoed elkaar afwisselden. * Meer informatie hier te vinden.