Dick Bruna (1927-2017) en Nijntje: culturele iconen

Afgelopen vrijdag overleed Dick Bruna (1927-2017) in zijn woonplaats Utrecht. Bruna was vooral bekend als geestelijk vader van Nijntje, het konijnenmeisje dat wereldwijd al ‘drie generaties aan de bedrand vergezeld’ heeft, zoals Bob Witman in de Volkskrant schreef.

De necrologieën die dit weekend verschenen benadrukken de kracht van de klare lijn en het maximale effect van de minimale variaties in de stand van Nijntjes ogen en mond – twee stipjes en gekruiste streepjes waarmee Bruna Nijntje een scala aan herkenbare emoties meegaf. Dankzij de universele aantrekkingskracht groeide Nijntje uit tot ‘een van de lucratiefste exportproducten van Nederland,’ aldus Thomas de Veen in NRC Handelsblad.

In diezelfde krant illustreert correspondent Kjeld Duits die status van Nijntje als globaal cultureel icoon. Vanuit Tokio laat hij weten dat Japan ‘diep geschokt’ is door het overlijden van Bruna: ‘Dat Japan zo emotioneel reageerde is geen verrassing. In geen enkel ander land is Nijntje zo populair. Bijna zestig procent van alle Nijntje-boeken ter wereld is in Japan gekocht. Ruim 50 miljoen in totaal.’

De internationale waardering voor Bruna bleek ook uit de uitgebreide necrologie van The Guardian die direct na het bekend worden van zijn overlijden op vrijdagmiddag online verscheen:

Miffy’s life is stylised and idealised, and the jaunty tone of the rhyming couplets which map out the story that the illustrations tell so eloquently adds to the upbeat feel of the books, which are reassuring to children and adults alike. From the moment of her birth, heralded in the original Miffy title by the arrival of an angel just when the rabbit mother has thought what a nice thing it would be to cook for three, Miffy glides apparently effortlessly and gracefully through the always busy and sometimes tempestuous years of a toddler. In his stylistically cool illustrations, Bruna warmheartedly celebrated the apparently minor but nonetheless significant milestones of the very young by cleverly fusing visual sophistication with emotional simplicity.

Ester Naomi Perquin, de nog maar pas aangestelde Dichter des Vaderlands, wijdde haar tweede gedicht in die functie aan Dick Bruna. Een eerbetoon aan het abcb-schema van de Nijntje-verhaaltjes die in de geheugens van drie generaties gebeiteld zitten:

Dick Bruna 1927-2017

er zijn maar weinig hoofden

waarin niet ergens achteraan

een boek ligt opgeslagen

van nijntje met een traan

soms was nijn zelfs het eerst

dat je begreep van een gedicht

twee stippen werden ogen

de taal werd kort en licht

groots is voor klein te maken

een woord, een klare lijn

de hele wereld in een blik:

dag lieve vader Nijn